Wanneer iemand getroffen is door hersenletsel (bijvoorbeeld een beroerte) of een andere neurologische aandoening kan het spreken (tijdelijk) moeilijk zijn. Meestal staat dit niet op zichzelf en kunnen er ook andere problemen zijn, zoals met de slikfunctie en/of met bewegen. In deze folder leest u meer over dysartrie. De folder is bedoeld voor patiënten en hun naasten.

Dysartrie is een spraakstoornis als gevolg van niet-aangeboren hersenletsel (bijvoorbeeld een beroerte) of een andere neurologische aandoening. Er bestaan verschillende soorten dysartrie. De patiënt kan moeite hebben met articulatie (het duidelijk uitspreken van woorden), stemgeving (toonhoogte, luidheid en kwaliteit van de stem), ademhaling en spreektempo.

Afhankelijk hiervan kunnen de spraakbewegingen te slap of te gespannen zijn, te traag of te snel, ongecoördineerd of onnauwkeurig. Dit zorgt ervoor dat de spraakverstaanbaarheid verminderd is.

Dysartrie ontstaat door niet-aangeboren hersenletsel. Dit kan betekenen dat een bloedvat verstopt raakt (herseninfarct) of juist kapot gaat (hersenbloeding). Verzamelnamen voor deze aandoeningen zijn beroerte of CVA (cerebrovasculair accident). Soms is een trauma (beschadiging in de hersenen door bijvoorbeeld een verkeersongeluk), een infectie of een hersentumor de oorzaak.

Bij sommige progressieve neurologische aandoeningen is sprake van een toenemende dysartrie. Dat wil zeggen dat bij progressie van de ziekte de dysartrie kan toenemen. Voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Parkinson, de ziekte van Huntington, Multiple Sclerose (MS) en Amyotrofe Lateraal Sclerose (ALS).

Wanneer dysartrie wordt vermoed, onderzoekt de logopedist de aard en ernst van de dysartrie. De logopedist brengt de mondmotoriek (het bewegen van de mond), het gevoel in en rondom de mond en het spreken in kaart. Er wordt bekeken wat de gevolgen zijn in de communicatie. Aan de hand daarvan krijgt de patiënt adviezen voor de communicatie.

Hierna wordt gestart met de logopedische behandeling. Deze behandeling kan bestaan uit (compensatie)oefeningen die gericht zijn op de gestoorde onderdelen van de spraak.
Zodra de patiënt met dysartrie het ziekenhuis verlaat, is in de meeste gevallen een vervolg van logopedie nodig. Er volgt dan een overdracht naar een logopedist in een vervolginstelling of een logopedist in de eerste lijn.

De communicatie met en voor patiënten met dysartrie kan lastig zijn. De volgende adviezen kunnen u hierbij helpen:

Wilt u zelf iets aan de patiënt vertellen?

• Neem de tijd voor een gesprek.
• Ga zelf niet anders (bijvoorbeeld luider) spreken dan u gewend bent.
• Stel vragen waar de patiënt met ja of nee op kan antwoorden.

Wil de patiënt met dysartrie u iets vertellen?

• Vraag de patiënt indien nodig langzamer en meer overdreven te spreken om zo de spraakverstaanbaarheid te verbeteren.
• Vraag om herhaling als u de patiënt niet goed heeft verstaan.
• Herhaal het gedeelte dat u wel heeft verstaan.
• Laat de patiënt uitspreken.

Heeft u nog vragen over dysartrie en/of de gevolgen daarvan? Dan kunt u terecht bij de verpleegkundige of vragen naar de logopedist.