Behandeling van misselijkheid bij chemotherapie

U krijgt (binnenkort) chemotherapie. Chemotherapie is een behandeling van kanker met medicijnen (cytostatica). Een veelvoorkomende bijwerking van chemotherapie is misselijkheid. In deze folder vindt u uitleg over misselijkheid en de medicijnen tegen misselijkheid die u zo nodig krijgt. De ernst van de misselijkheid en eventuele andere bijwerkingen zegt niets over het resultaat van de chemotherapie.

Wat is misselijkheid?

Misselijkheid is een naar gevoel in de maag dat vaak samengaat met een ziek gevoel en overgeven. Bij misselijkheid kunt u verder last hebben van:

• bleekheid
• zweten
• een snelle hartslag
• aandrang tot ontlasting.

Als misselijkheid en overgeven niet overgaan, kunt u last krijgen van uitdroging, ondervoeding en een verminderde conditie. Ook kan het leiden tot het niet kunnen of willen innemen van medicijnen, of tot het stoppen van de behandeling.

Verschillende soorten misselijkheid

Niet elke misselijkheid is hetzelfde. U kunt bovendien op verschillende momenten last krijgen van misselijkheid:

• voor het toedienen van chemotherapie: anticipatoire misselijkheid
• in de eerste 24 uur nadat u met chemotherapie bent gestart: acute misselijkheid
• vanaf 24 uur na de start: vertraagde misselijkheid.

Welke klachten u kunt krijgen, wanneer en hoe lang, hangt onder andere af van het soort chemotherapie. Verder kan gevoeligheid voor misselijkheid ook een rol spelen:

• als u gevoelig bent voor wagenziekte en/of zwangerschapsmisselijkheid is de kans op
  misselijkheid door chemotherapie groter
• bij angst voor de behandeling komen er hormonen in het lichaam vrij die stress veroorzaken: deze hormonen veroorzaken soms misselijkheid.

Als u eerder misselijk bent geweest na chemotherapie, is de kans ook groter dat u hier opnieuw last van krijgt.

Het is voor uw conditie belangrijk dat u gedurende de chemotherapie zo goed mogelijk blijft eten en drinken en niet of nauwelijks misselijk bent. U krijgt daarom uit voorzorg medicijnen tegen misselijkheid. Het is belangrijk dat u de instructies van uw arts of verpleegkundig specialist voor het innemen van deze medicijnen goed opvolgt. Ook als u niet misselijk bent. En ook als u op de eerste dag denkt dat het misschien meevalt. Als u eenmaal misselijk bent of overgeeft, is de misselijkheid veel moeilijker te behandelen.

Medicijnen uit voorzorg

Welke medicijnen tegen misselijkheid u krijgt, hangt af van de kans op misselijkheid. In overleg met uw arts krijgt u mogelijk een combinatie van verschillende medicijnen. Helpen de medicijnen niet of onvoldoende en blijft u misselijk? Geef dit dan door aan uw arts of verpleegkundig specialist. U krijgt dan zo nodig andere of extra medicijnen. Experimenteer in ieder geval nooit zelf zonder overleg met uw arts met uw medicijnen.

• Het is belangrijk dat u elke dag veel drinkt, zo’n 1,5 tot 2 liter. Wissel water af met bijvoorbeeld bouillon, limonade, melkproducten, vruchtensap of groentesap. Drinken is belangrijker dan eten.
• Misselijkheid kan veroorzaakt worden of erger worden door een lege maag. Eet daarom liever wat vaker een kleine maaltijd of een tussendoortje. Bijvoorbeeld een plak ontbijtkoek, een schaaltje vla of een portie fruit.
• Frisdrank met bubbels kan opkomende misselijkheid tegengaan, cola bijvoorbeeld. Zorg wel dat de frisdrank op kamertemperatuur is. Zuigen op een ijsklontje kan ook helpen.
• Enkele uren rust na de maaltijd helpt misselijkheid voorkomen. Maar ga niet helemaal plat liggen. Dit omdat het na de maaltijd in principe beter is om een half uur tot 3 kwartier goed rechtop te blijven zitten.
• Gebruik liever geen sterke kruiden zoals pepertjes of mosterd. Gebruik ook liever geen parfum of andere (sterke) geurtjes.
• Verzorg uw gebit goed en controleer het slijmvlies in uw mond regelmatig op ontstekingen.
• Probeer verstopping (obstipatie) zoveel mogelijk te voorkomen: zorg voor voldoende vezels in uw voeding en drink en beweeg voldoende als dit lukt.
• Misschien heeft u baat bij afleiding, (voet)massage, aromatherapie, luisteren naar uw favoriete muziek, enzovoort.

Wat doet u als u langer dan 24 uur overgeeft?

Geeft u langer dan 24 uur over en kunt u niets eten en/of drinken? Neem dan contact op met uw behandelend arts, verpleegkundig specialist of oncologieverpleegkundige.