In deze patiënteninformatie geven we je uitleg over urine-incontinentie. Ook geven we aan hoe je hierover tijdens je opname in het HagaZiekenhuis kunt praten. Uit onderzoek blijkt dat problemen met continentie vaak voorkomen. Met het stijgen van de leeftijd neemt de kans op het ontstaan van incontinentie toe.

Urinecontinentie is het kunnen ophouden van de urine tot het moment dat je kunt of wilt plassen. Bij urine-incontinentie heb je geen controle meer over het wel of niet plassen.

• Urge-incontinentie: Plotseling hevige plasdrang waarbij het niet lukt om deze op te houden.

• Stressincontinentie: Onvrijwillig urineverlies bij drukverhoging in de buik, zoals bij lachen, hoesten of sporten.

• Gemengde incontinentie: Wanneer er een combinatie is van urge- en stressincontinentie.

• Functionele incontinentie: Wanneer je door lichamelijke of praktische beperkingen niet in staat bent om zelfstandig naar het toilet te gaan.

• Overloopincontinentie: Onwillekeurig verlies van kleine hoeveelheden urine uit een volle blaas.

• Totale incontinentie: Wanneer er steeds urine uit de plasbuis druppelt, overdag en ’s nachts. Dit gebeurt wanneer de sluitspier van de blaas niet goed meer sluit.

Veroudering van de urinewegen:

• De blaascapaciteit neemt af.

• Bij vrouwen vermindert de maximale sluitingsdruk van de plasbuis door onvoldoende werking van de bekkenbodemspieren, onvoldoende ondersteuning van de plasbuis, en te geringe activiteit van de sluitspier zelf.

• Bij mannen zien we vaak dat de prostaat groter wordt, waardoor de urineflow afneemt.

• Daarnaast is er ook een belangrijke verandering in het patroon van de vochtuitscheiding. Van de dagelijkse vochtinname scheidt de oudere mens het merendeel ’s nachts uit.

De volgende groepen patiënten lopen meer risico op het ontstaan van incontinentie:

• COPD: Bij COPD moet je vaak veel hoesten, waardoor er meer druk op de blaas komt.

• Hartfalen: Veroorzaakt ontregeling in de vochthuishouding. Er kunnen oedemen ontstaan, waardoor je vaker ’s nachts moet plassen.

• Diabetes mellitus: Ontstaan van neuropathie, waardoor je een verminderd gevoel van aandrang hebt.

• Artrose en artritis: Hierdoor kan het bewegen moeizamer zijn. Het kan dan moeilijker zijn om het toilet te bereiken.

• CVA: Wanneer je na een CVA (beroerte) een (gedeeltelijke) verlamming overhoudt, kan dit de toiletgang bemoeilijken.

• Delier: Bij een delier ben je plotseling verward. Soms daalt hierbij het bewustzijn, wat vaak resulteert in incontinentie.

• Patiënten met neurologische ziekten, zoals de ziekte van Parkinson: Hierdoor kan het toilet bereiken een grote opgave zijn.

• Dementie: In de laatste fase van dementie is incontinentie onvermijdelijk. In de eerdere fases heeft de incontinentie meer te maken met het feit dat je het toilet niet meer weet te vinden, niet goed gebruik kunt maken van het toilet, of niet meer weet hoe je je aan- en uitkleedt.

• Negatief zelfbeeld

• Afgesloten zijn van sociale activiteiten door schaamte

• Door urine-incontinentie vinden meer valincidenten plaats

• Continentiezorg is intensief. Dit kan een zware taak zijn voor de mantelzorger

• Incontinentie kan leiden tot vochtletsel van de huid door inwerking van urine

Negatieve invloed op de continentie

• Krachtige diuretica (plasmedicijnen) kunnen door een snelle blaasvulling incontinentie geven.

• Benzodiazepines (kalmerende, slaap bevorderende medicijnen) beïnvloeden de alertheid en de coördinatie.

• Sommige antihypertensiva (bloeddruk verlagende medicijnen) kunnen incontinentie veroorzaken door toename van spierverslapping.

• Antipsychotica (medicijnen tegen wanen of hallucinaties): Een relatief vaak voorkomende bijwerking is het achterblijven van urine in de blaas, waardoor een ‘overloopblaas’ kan ontstaan.

• SSRI’s: In een onderzoek is aangetoond dat sommige antidepressiva het ontstaan van urine-incontinentie kunnen veroorzaken.

Positieve invloed op de continentie

• Urologisch spasmolyticum: het ontspant glad spierweefsel van de blaas en de blaascapaciteit neemt toe.
• Nadeel voor de patiënt zijn de bijwerkingen: een droge mond en obstipatie (verstopping) komt vaak voor.

Lifestyle-adviezen

• Drink voldoende

• Beperk alcohol: Alcohol drijft vocht af.

• Beperk het gebruik van cafeïne: Cafeïne heeft namelijk een prikkelend effect op de blaas.

• Beweeg voldoende: Blijf mobiel om veilig en zelfstandig naar het toilet te kunnen gaan.

• Maak een toiletschema: Om de vormen van urge-, stress- en functionele incontinentie te voorkomen of beheersbaarder te maken, is op gezette tijden naar het toilet gaan een simpele en succesvolle aanpak.

• Draag gemakkelijke kleding: Dat maakt het aan- en uitkleden makkelijker.

• Let op hoe je op het toilet of de postoel zit: Als je rechtop zit, kun je goed uitplassen.

• Neem de tijd om ontspannen uit te plassen: Daardoor kun je beter goed uitplassen.

• Let op je toilethygiëne om een urineweginfectie te voorkomen: Bij vrouwen is verkeerd afvegen een grote oorzaak (veeg niet van achter naar voren!).

• Zorg ervoor dat je regelmatig kunt poepen: Verstopping kan van nadelige invloed zijn op de continentie. Let erop dat je voldoende vezels binnenkrijgt en voldoende water drinkt.

• Ben je obesitas patiënt (BMI ≥ 30 kg/m²)? Dan adviseren wij je af te vallen. Uit onderzoek is gebleken dat obesitas de incontinentie kan verergeren, vooral de stressincontinentie.

Conservatieve behandeling (niet operatief)

Een bekkenbodemfysiotherapeut kan je blaastraining geven. Tijdens de training leer je anders om te gaan met de signalen van de blaas. Het doel is:

• De tijd tussen twee toiletbezoeken te verlengen.

• De blaasinhoud te vergroten.

• Te leren aanvoelen wanneer de blaas onnodig samentrekt.

Daarnaast worden er bij het Bekkenbodemcentrum van het HagaZiekenhuis verschillende behandelingen gedaan die gericht zijn op een betere werking van de blaas.

Tijdens de afname van de anamnese (kennismakingsgesprek) vraagt de verpleegkundige je of je problemen hebt met plassen. Als je last hebt van incontinentie, stelt de verpleegkundige aanvullende vragen om meer duidelijkheid te krijgen over het soort incontinentie. De arts bezoekt je dagelijks. Je toiletgang is een vast onderwerp.

Heb je een vorm van incontinentie? Is dit voor jou een probleem en wil je de oorzaak laten onderzoeken? Bespreek dit dan met de arts. In overleg met jou kan aanvullend onderzoek gedaan worden. Hierbij kun je denken aan:

• Urineonderzoek, waardoor een eventuele urineweginfectie aangetoond kan worden.

• Wij kunnen je medicijnen bekijken. Als je medicatie gebruikt die incontinentie kan veroorzaken, kunnen we bezien of er binnen die geneesmiddelengroep een medicijn bestaat dat minder van invloed is op je continentie.

• Als sprake is van functionele incontinentie, kunnen we fysiotherapie voor je aanvragen. Het doel hiervan is je mobiliteit te verbeteren.

• Als de arts een indicatie heeft, kan onderzoek naar de blaas of de prostaat gedaan worden.

• Je behandelend arts overlegt met de gynaecoloog of de uroloog. Als dat nodig en nuttig is, verwijst de arts je door naar het Bekkenbodemcentrum van het HagaZiekenhuis voor verder onderzoek of behandeling.

De verpleegkundige let tijdens je opname op:

• Je mobiliteit: De verpleegkundige gaat je stimuleren regelmatig kleine stukjes te lopen.

• Begeleiding bij het mobiliseren, als dat nodig is.

• Je denkvermogen (cognitie): Als je denkvermogen achteruit gaat, wordt je op regelmatige tijden naar het toilet gebracht/op de po gezet met als doel incontinentie te voorkomen of beter beheersbaar te maken.

• Geschikt incontinentiemateriaal en een barrièrecrème die de huid beschermt tegen vocht en smetten als je geheel incontinent bent.

• Het gebruik van een condoomcatheter (uritip) bij mannen; hierdoor komt de huid niet in contact met urine.

Bij ontslag uit het ziekenhuis kan de arts incontinentiemateriaal voorschrijven op recept. Vergoeding van het incontinentiemateriaal is afhankelijk van je zorgverzekering. Bij ontslag naar huis met thuiszorg of naar een volgende zorginstelling zorgt de verpleegkundige voor de overdracht van gegevens om de continentiezorg door te laten gaan.

Heb je na het lezen van deze informatie nog vragen? Of vind je dit een lastig onderwerp? Dan helpen wij je graag met het bespreken ervan. Je kunt met je vragen altijd terecht bij de behandelend arts of de verpleegkundigen.

Contactgegevens

Tijdens kantoortijden (8:00-16:30)

• Locatie Den Haag via telefoonnummer (070) 210 6482
• Locatie Zoetermeer via telefoonnummer 079-3462860

Buiten kantoortijden (16:30-8:00)

• Locatie Den Haag met de afdeling SEH via telefoonnummer (070) 210 2060
• Locatie Zoetermeer met de afdeling SEH via telefoonnummer 079-3462932