Je hebt van je oogarts te horen gekregen dat je staar (cataract) hebt. Klachten door staar kunnen verholpen worden met een staaroperatie. In deze folder vind je informatie over staar en de behandeling ervan. Kijk ook op www.consultkaart.nl voor de consultkaart bij cataract voor het nemen van de beslissing tot een staaroperatie.

Wat is staar?

Voor in het oog, vlak achter de iris (regenboogvlies) met pupilopening, zit de heldere ooglens. Naarmate wij ouder worden, wordt deze lens minder helder. De troebele lens wordt staar of cataract genoemd. Staar kan zich in beide ogen ontwikkelen, maar meestal is één oog meer aangedaan dan het andere oog.

In enkele gevallen is de staar aangeboren of ontstaan door bijvoorbeeld trauma, een bepaalde ziekte of medicatie.

• Wazig zien, meestal gaat dit geleidelijk
• Meer licht nodig bij het lezen
• Lichtschittering of verblinding van het licht
• Minder kleuren zien
• Sterke verandering van de brilsterkte
• Dubbelbeelden of een schaduwbeeld met één oog zien

Een operatie is de enige behandeling om van staar af te komen. Er bestaan geen medicijnen of oogdruppels tegen staar. Soms kan een aanpassing van de bril of contactlenzen je nog (tijdelijk) beter zicht geven. Worden de klachten erger, dan kan een staaroperatie overwogen worden.

Een staaroperatie geeft niet altijd verbetering. Als er sprake is van een andere oogheelkundige aandoening, kan het uiteindelijke zicht daardoor mogelijk weinig tot niet verbeteren. De oogarts zal je hierover informeren als dat het geval is.

Bij een staaroperatie wordt eerst de lens verwijderd. Het lenszakje waarin de lens zich bevindt wordt hiervoor geopend aan de voorzijde. Het verwijderen van de eigen “troebele” lens uit het lenszakje gebeurt door middel van phaco-emulsificatie. Dit is een techniek waarbij een klein instrumentje door hoogfrequente trillingen de lens vergruist en tegelijkertijd opzuigt. Nadat de eigen lens is verwijderd, wordt een kunstlens (implantlens) met een vooraf bepaalde sterkte in het lenszakje geïmplanteerd. Alle staaroperaties worden in dagbehandeling uitgevoerd en duren gemiddeld 15-30 minuten.

Wanneer beide ogen in aanmerking komen voor een staaroperatie, is het normaal dat deze achter elkaar met 2-4 weken tussen beide operaties worden gepland. Er is ook de mogelijkheid om beide ogen op dezelfde dag direct na elkaar te laten behandelen. Mocht je hiervoor in aanmerking komen, dan zal de oogarts dit met u bespreken.

Vóór de staaroperatie bepaalt u samen met de oogarts de gewenste sterkte van de kunstlens en de brilsterkte. Daarom wordt vóór de staaroperatie een meting (biometrie) gedaan.

Als je contactlenzen draagt, is het voor een optimale meting noodzakelijk dat u de lenzen vóór de metingen uitdoet:

• Zachte contactlenzen moeten 2 weken uit zijn geweest.
• Harde contactlenzen moeten 4 weken uit zijn geweest.

Na deze metingen mag je de contactlenzen gewoon weer dragen tot de dag van de operatie.

Let op! Laat het je arts weten als je een bril vervangende laserbehandeling heeft gehad in het verleden.

Door het plaatsen van een kunstlens (implantlens) verandert het oog van sterkte waarbij er gestreefd wordt naar zo min mogelijk afhankelijk zijn van een bril na de operatie. Je kunt de gewenste sterkte met uw arts bespreken.

Er bestaan verschillende soorten kunstlenzen die elk een ander resultaat geven. De keuze van de lens hangt af van je brilsterkte vóór de operatie, je (lees)gewoonten en je wensen. De oogarts bespreekt met je welke lens het meest geschikt is voor jou.

Monofocale kunstlens

Deze lens corrigeert zo goed mogelijk op één afstand: óf voor veraf óf voor dichtbij.
Een monofocale kunstlens die corrigeert voor veraf wordt het meeste gekozen. Hierbij is altijd nog een leesbril nodig en mogelijk ook een computer of multifocale bril indien er sprake is van een reststerkte. Een monofocale kunstlens die voor dichtbij corrigeert, is alleen aanbevolen als er voor de operatie een min-sterkte in de bril was. Hierbij is altijd een vertebril nodig.

De monofocale lens wordt volledig vergoed door je zorgverzekeraar. Je hebt dus geen kosten bij deze lens.

Premium kunstlens

Deze lenzen worden voor je op maat gemaakt. Hierbij zijn aanvullende onderzoeken nodig om na te gaan of je oog geschikt is en om de juiste sterkte te bepalen.

Er zijn meerdere mogelijkheden:

• Monofocaal torisch
  Deze lens corrigeert de cilinderafwijking (astigmatisme) mee waardoor de kwaliteit van zien wordt verbeterd en de kans op bril onafhankelijkheid op één afstand groter is (meestal zicht voor veraf; een leesbril is meestal wel nodig).
• Multifocaal
  Dit type lens corrigeert het zien voor zowel veraf als dichtbij, waardoor er een grote kans is dat je brilonafhankelijk wordt. Deze lens is alleen geschikt indien er geen of slechts een cilinderafwijking (astigmatisme) is.
• Multifocaal torisch
  Deze lens corrigeert het zien voor zowel veraf als dichtbij én corrigeert de cilinderafwijking (astigmatisme) waardoor er een grote kans op brilonafhankelijkheid is.

Bij torische lenzen is het belangrijk dat de lens op een juiste as gepositioneerd wordt tijdens de operatie. De lens kan echter na de operatie nog draaien. Dan is er een aanvullende ingreep nodig door de oogarts.

De oogarts kan in geen enkel geval 100% garantie geven dat het oog altijd zonder bril scherp zal kunnen zien. Zelfs niet na een perfect verlopen operatie.

Kostenoverzicht kunstlenzen

Er zijn drie soorten verdovingstechnieken, maar meestal wordt de operatie uitgevoerd onder plaatselijke verdoving met oogdruppels. Het oog wordt dan verdoofd zodat je geen pijn voelt, maar je kunt wel merken dat er iets gebeurt, vergelijkbaar met een behandeling bij de tandarts.

Een andere techniek is de subtenon-anesthesie. Hierbij wordt het oog eerst met druppels verdoofd, zodat je geen pijn voelt. Vervolgens maakt de arts een kleine opening in het slijmvlies van het oog en wordt met een canule extra verdovingsvloeistof achter het oog geplaatst. Hierdoor kan het oog tijdelijk niet bewegen. Na de operatie werkt de verdoving binnen enkele uren uit en komt de beweeglijkheid terug.

In uitzonderingsgevallen wordt gekozen voor algehele verdoving (narcose). Je slaapt dan tijdens de operatie en merkt er niets van.

De soort verdoving wordt door de oogarts in overleg met jou bepaald.

Een staaroperatie is een van de meest veilige en succesvolle operaties. Bij meer dan 97% van de patiënten verlopen zowel de operatie als het herstel zonder problemen. Toch kunnen er tijdens of na de operatie complicaties optreden. In een zeldzaam geval leidt een complicatie tot een slechtziend oog en zijn er vervolgoperaties nodig.

• Droge ogen (regelmatig):
  De weken na de operatie kan je oog droger aanvoelen waarbij een prikkend, stekend of zand gevoel kan ontstaan. Kunsttranen verlichten deze klachten.
• Nastaar (20-30%):
  Bij een deel van de geopereerde ogen treedt er na enige tijd een vertroebeling op van het lenszakje. Dit heet nastaar en kan pijnloos met een laserbehandeling worden verholpen.
• Kapselscheur (1 tot 2%):
  Tijdens de operatie kan het lenszakje scheuren, waardoor het niet meer bruikbaar is om de kunstlens erin te plaatsen. Er wordt dan een ander soort kunstlens geïmplanteerd buiten het lenszakje en de ingreep zal langer duren. In dit geval is een torische of premium lens niet meer mogelijk.
  In een zeldzaam geval moet de kunstlens in een vervolgoperatie geplaatst worden. Meestal betekent dit dat het herstel van het zicht goed is, maar langzamer verloopt.
  Daarnaast kunnen bij het scheuren van het lenszakje je eigen lensresten achter in het oog vallen. Deze lensresten kunnen tijdens de staaroperatie niet verwijderd worden. Hiervoor is een vervolgoperatie nodig door een netvlieschirurg.
• Vochtophoping (1%):
  Door prikkeling van de operatie kan direct na de operatie vocht ontstaan in het hoornvlies en weken later mogelijk ook nog in het netvlies. Hierbij duurt het herstel langer maar is de uitkomst vaak goed.
• Netvliesscheurtje (1%):
  Het kan voorkomen dat er een scheurtje en/of gaatje in het netvlies ontstaat. Dan is er laser en/of een vervolgoperatie nodig.
• Infectie (= endophthalmitis) (0.05%):
  Dit is een ernstige maar zeldzame complicatie. Als dit niet goed reageert op antibiotica kan dit leiden tot een slechtziend oog.
• Bloeding (0.0001%):
  Zeer zeldzaam is een bloeding achter het netvlies in het oog die ontstaat tijdens de operatie. Dit is een ernstige complicatie die leidt tot een slechtziend oog.

NB: Risico’s en getallen zijn landelijk en niet ziekenhuisgebonden.

Nadat u tot een staaroperatie heeft besloten en op de planlijst bent gezet, zal er een opnamedatum gepland worden.

Let op: U wordt door het Planningsbureau gebeld voor een datum. U hoeft niet langs het Planningsbureau te lopen.

Zo nodig wordt er ook een afspraak met de anesthesist gemaakt, om uw algemene lichamelijke toestand te onderzoeken. Het is belangrijk dat u uw actuele medicatieoverzicht meeneemt naar de anesthesist.

De exacte opnametijd krijgt u enkele dagen voor de operatiedatum te horen.

Instructies voor de operatie

• Je mag alle medicatie die je gebruikt gewoon blijven gebruiken. Dit geldt ook voor bloedverdunners.
• Zorg dat je de oogdruppels die de oogarts je heeft voorgeschreven vóór de operatie in huis hebt. Het gebruik van de oogdruppels staat vermeld op het etiket (dit kan afwijken van de bijsluiter).
• Je wordt bij de operatie op een operatiestoel geplaatst die gekanteld wordt naar rugligging. Heb je rugklachten, geef dit dan aan. Tijdens de operatie wordt de huid rond het te opereren oog afgedekt met een chirurgisch doek. Je kunt vrij door de mond en neus ademen tijdens de operatie. Heb je last van claustrofobische klachten, geef dit dan aan.

Neem op de dag van de operatie iemand mee die je kan begeleiden (je mag zelf niet actief deelnemen aan het verkeer). Lukt dit niet, laat je dan na de operatie ophalen door een taxi.

Instructies op de dag van operatie

Thuis

• Je kunt van tevoren gewoon eten en/of drinken, tenzij je uitdrukkelijk verzocht bent om nuchter te blijven.

• Gebruik geen make-up, zalf, crème of foundation op je gezicht in verband met de hygiëne.
• Draag bij voorkeur geen nagellak of kunstnagels vanwege het knijpertje op je vinger dat je zuurstofgehalte en hartslag meet tijdens de operatie.
• Draag geen sieraden.
• Draag geen gehoorapparaat aan de te opereren kant.
• Kleding: draag een kledingstuk met korte mouwen, zonder hoge kragen of sjaals.
• Neem op de dag van de operatie al je medicijnen (inclusief bloedverdunners) en druppels zoals je gewend bent.
• Zorg dat je de voorgeschreven oogdruppels voor na de operatie hebt opgehaald bij de apotheek; je hoeft ze niet mee te nemen op de dag van de operatie.

Locatie Den Haag

Locatie Zoetermeer

• Je meldt je op de opnameafdeling op routenummer 52, 1e etage.
  Let op: krijg je narcose? Meld je dan bij de receptie in de ontvangsthal.
• Je familie of begeleider kan niet wachten op de opnameafdeling. Er is een wachtruimte op de polikliniek Oogheelkunde in de algemene wachtkamer of in ons restaurant.
• De opnameafdeling heeft beperkte ruimte, waardoor we niet kunnen garanderen dat een scootmobiel in de ruimte of op de gang geplaatst kan worden. Indien een scootmobiel niet noodzakelijk is voor je vervoer, verzoeken we je deze thuis te laten. Bij de hoofdingang zijn rolstoelen te leen.

Algemeen

• Het is raadzaam om vlak voor de operatie nog even naar het toilet te gaan.
• Je krijgt een operatiemuts op.

Als de operatie zonder problemen is verlopen, mag je direct na de operatie naar huis.
Houd rekening met het volgende:

• Direct na de operatie zie je eerst wazig omdat je tijdelijk verblind bent. Dit komt door het felle operatielicht en door eventuele zalf die in het oog is gedaan. Dit wordt gedurende de dag en de dagen daarna beter.
• Soms kan hoofdpijn optreden na de operatie. Dit trekt meestal vanzelf weer weg binnen 24 uur. Bij aanhoudende flinke hoofdpijn in combinatie met misselijkheid en een pijnlijk oog, neem contact op met de polikliniek Oogheelkunde.
• Er kan sprake zijn van een rood oog door een bloeding in het slijmvlies gedurende de eerste dagen tot soms weken na de operatie. Dit gaat vanzelf over. Als je bloedverdunners gebruikt, kan dit wat langer duren.
• Het kan zijn dat je na de operatie het gevoel hebt dat er iets in je oog zit of dat je veel tranen. Dit is onschuldig en gaat vaak vanzelf weer over. Als het zicht waziger wordt en/of het oog roder, neem dan contact met ons op.

Druppels

Zorg dat je de oogdruppels die de oogarts heeft voorgeschreven voor de operatie in huis hebt. De dag na de operatie moet je het geopereerde oog druppelen. Mogelijk staan in de bijsluiters andere instructies. Volg te allen tijde de instructies van je oogarts. Als je vóór de operatie al andere oogdruppels gebruikte, ga je hiermee door zoals je gewend bent, tenzij de oogarts anders met je heeft besproken. Krijg je van de apotheek kleine pipetten in plaats van een flacon? Dan gebruik je 1 pipetje per 24 uur. Dit kan afwijken van de informatie in de bijsluiter. 

Controle

De ochtend na de operatie controleer je zelf je oog. Uitleg over deze zelfcontrole staat in het formulier dat je hebt meegekregen. Lees de instructies in dit formulier goed door.

De tweede controle vindt na drie tot zes weken plaats op de polikliniek. Bij een multifocale, torische of monofocale kunstlens is de controle na 4 weken. Word je binnen 3 weken na de eerste operatie ook aan het andere oog geopereerd? Dan vindt de controle van beide ogen op dezelfde dag plaats. Deze controle is 4 weken na de tweede operatie.

• Als je vóór de operatie al druppels gebruikte (bijvoorbeeld glaucoommedicatie), blijf je deze na de operatie gebruiken.
• Je mag douchen, maar zorg ervoor dat er geen zeep of shampoo in het oog komt.
• Het geopereerde oog kan gevoeliger zijn voor zonlicht, dus een zonnebril kan prettig zijn.
• In de eerste 2 weken na de operatie mag je geen zware arbeid verrichten, zoals zwaar tillen, bukken of sporten.
• De eerste 2 weken mag je niet zwemmen of een sauna bezoeken.
• Het wordt geadviseerd om 2 weken geen oogmake-up te dragen.
• De eerste 4 weken mag je niet in het geopereerde oog wrijven.
• Raak het oog nooit aan met het druppelflesje.
• Let op valpreventie als het niet-geopereerde oog slecht ziet: draag stevige schoenen, voorkom losliggende matten, vloerkleden of snoeren, zorg voor voldoende verlichting in en rond huis en loop niet op een natte vloer.

Neem contact met ons op bij:

• Aanhoudende pijn in of om het geopereerde oog (lichte irritatie aan het oog is normaal).
• Plotseling minder zien.
• Toename van bewegende vlekken in het gezichtsveld.
• Het zien van lichtflitsen, met name in het donker.
• Misselijkheid die gepaard gaat met een rood en pijnlijk oog.

Aarzel in bovenstaande gevallen niet om contact op te nemen met ons.

Locatie Den Haag

• Tijdens kantooruren bel je (070) 210 24 00 en kies je optie 1 “patiënt” en daarna kies je optie 2 “medische vragen”.
• Buiten kantooruren bel je (070) 210 00 00 en vraag je naar de dienstdoende arts-assistent van de polikliniek Oogheelkunde.

Locatie Zoetermeer

• Van 08:00 tot 16:30 uur belt u (079) 346 25 52.
• Buiten kantooruren bel je naar locatie Den Haag op (070) 210 00 00 en vraag je naar de dienstdoende arts-assistent van de polikliniek Oogheelkunde.

Heb je na het lezen van deze folder nog vragen? Dan kun je contact opnemen met de polikliniek Oogheelkunde.