Voeding is, samen met het oefenprogramma, belangrijk voor het verbeteren van uw conditie en het sterker maken van uw spieren in voorbereiding op de operatie en daarna. In deze richtlijn leest u hoe u uw voeding extra aandacht kunt geven.

Het is van belang dat uw voedingstoestand voor de operatie zo goed mogelijk is. Hoe beter uw voedingstoestand is, des te meer weerstand u heeft. U kunt dan ook sneller herstellen na de operatie. Uw gewicht geeft vaak een goede indicatie over uw voedingstoestand en uw conditie.

Afvallen, zonder dat u hier bewust iets voor doet, is geen goed teken. We spreken dan van ‘ongewenst gewichtsverlies’. Bij ongewenst gewichtsverlies raakt u niet alleen vetmassa kwijt, maar ook de spiermassa wordt minder.

Voor de operatie adviseren we tijdelijk een eiwitrijke voeding. Wanneer u ook afgevallen bent dan is ook extra energie (kcal) nodig. Hieronder leest u hoe u uw voeding voor de operatie kunt aanpassen.

Wanneer u niet bent afgevallen, dan is alleen een tijdelijke eiwitrijke voeding voldoende. Aan te raden is om deze adviezen zo mogelijk 2 weken voor de operatie te starten.

Eiwitten zijn de bouwstoffen voor lichaamscellen. Deze bouwstoffen zijn nodig voor de opbouw, het onderhoud en het herstel van het lichaamsweefsel, zoals spieren en organen. Dierlijke producten zoals vlees(waren), vis, kip, gevogelte, ei, (karne)melk, yoghurt, vla, pap, kwark en kaas zijn rijk aan eiwit. Maar ook sojaproducten (zoals sojamelk) tahoe, tempé, vegetarische vleesvervangingen, peulvruchten (zoals witte en bruine bonen) noten en pinda’s bevatten veel eiwit.

• Aan te raden is om zeker 2 weken voor de operatie en minimaal 2 weken na de operatie extra eiwit te gebruiken. Dit komt neer op ongeveer 1,2 g per kg huidig lichaamsgewicht indien u geen overgewicht heeft.
• Kies dagelijks 4 x voor een zuivelproduct als (karne)melk, yoghurt of vla. Een portie zuivel bevat ongeveer 5 gram eiwit.
• Er bestaan zuivelproducten in de supermarkt waar extra eiwit aan is toegevoegd. Dit staat vaak vermeld op de verpakking met ‘proteïn’, wat het Engelse woord voor eiwit is. Sommige producten kunnen tot wel 20 gram eiwit per portie bevatten. Het is dan aan te raden hier rekening mee te houden en het bij 1 of 2 porties per dag te houden.
• Wanneer u niet zo goed tegen zuivel kunt, dan kunt u voor sojaproducten of voor lactosevrije zuivel kiezen.
• Als u niet van zuivel houdt, kies dan voor extra kaas, vleeswaren en/of noten tussendoor.
• Jam, (vruchten)hagelslag en (appel)stroop bevatten weinig eiwit. Kies liever voor kaas, vleeswaren of pindakaas/notenpasta.
• Gebruik dagelijks vlees, vis of een vervangend vleesproduct bij de warme maaltijd.

In onderstaande tabel ziet u waar en hoeveel eiwit er in uw dagelijkse voeding voorkomt.

Wanneer u onbedoeld afgevallen bent dan is naast voldoende eiwit ook van belang dat u voldoende energie (calorieën) binnen krijgt voor de operatie. Hieronder volgen algemene voedingsadviezen.

Let op: als deze adviezen tegenstrijdig zijn met een al bestaand dieetadvies, overleg dan met de diëtist wat u het beste kunt aanhouden.

• Verdeel uw voeding over de hele dag. Neem vaker kleinere porties; neem bijvoorbeeld elke twee uur iets.
• Kies bij voorkeur bij elk eetmoment een eiwitrijk product zoals hierboven beschreven.
• Kies voor volle/energierijke producten. Neem geen magere of lightproducten.

Adviezen bij de broodmaaltijd

• Besmeer uw brood dik met (dieet)margarine of roomboter.
• Kies voor dubbel (hartig) broodbeleg. Neem volvette kaas en worst of ter variatie een kroket, gebakken ei, vis, (huzaren-)salade, ragout bij het brood, een tosti, pannenkoek of pizza.
• Warm geroosterd brood bevalt soms beter dan gewoon brood.
• Neem ipv brood pap van volle melk, eventueel met een klontje boter en suiker.
• Gebruik volle (slagroom-)vla, volle (vruchten-)yoghurt, volle (vruchten-)kwark.
• Neem eventueel extra muesli of cornflakes.
• Drink volle melk. Neem ter variatie anijsmelk, chocolademelk, yoghurtdrank van volle melkproducten of gezoete sojazuivel.

Adviezen bij de warme maaltijd

• Wanneer vlees tegenstaat gebruik dan eens vis, kip, vegetarische vleesvervanging of ei. Of probeer een stukje koud vlees zoals rollade, ham of gehakt, dit gaat vaak beter.
• Maak groente af met een klontje boter, margarine, crème fraîche, geraspte kaas of een sausje.
• Als u te moe bent of geen zin heeft om te koken, gebruik dan eens kant en klaar maaltijden, een extra broodmaaltijd, maaltijdsoep (bijvoorbeeld erwtensoep, bruine bonensoep) of een maaltijdsalade.
• Gebruik een nagerecht, zoals roomijs, volle (slagroom-)vla, volle (vruchten-)yoghurt of volle (vruchten-)kwark. U kunt dit ook een uur na de maaltijd nemen.
• Neem geen grote hoeveelheden rauwkost of bouillon. Deze producten geven snel een vol gevoel en leveren weinig voedingsstoffen.
• Gebruik eens noten/pinda’s, kaas of ham extra door een rijstmaaltijd, pastamaaltijd, stamppot of salade.

Adviezen voor tussendoor

• Gebruik eens een cracker met boter en kaas, een plak ontbijtkoek met dik boter, een plak cake, een saucijzenbroodje, een stukje chocolade, koek of gebak.
• Ook een slaatje, een paar handjes chips of noten, een toastje met Franse kaas of vette vis, blokjes kaas of plakjes worst leveren veel energie.
• Neem eens een extra schaaltje roomijs, volle (slagroom-)vla, volle (vruchten-)yoghurt of volle (vruchten-)kwark.
• Drink geen grote hoeveelheden water, koffie of thee want deze dranken leveren weinig energie maar geven wel een vol gevoel. Maak liever gebruik van dranken die wel energie leveren zoals volle melk, anijsmelk, milkshake, yoghurtdranken, chocolademelk of limonade
  en vruchtensappen.
• Aan dranken of toetjes kan (ongeklopte) slagroom toegevoegd worden.

Wanneer u problemen met uw ontlasting ervaart vóór de operatie, omdat deze moeizaam komt of juist  diarree geeft, dan zijn aangepaste adviezen voor de voeding gewenst.

Bij obstipatie / moeizame ontlasting

• Drink voldoende (1,5 – 2 liter vocht per dag)
• Eet rustig, neem kleine happen en kauw goed
• Neem tijdelijk even geen lastig verteerbare producten als biefstuk, rauwkost, fruit met schil/vel/pit (als bijvoorbeeld sinaasappel, mandarijnen, druiven, etc).
• Zacht fruit zonder schil/vel is juist wel aan te raden (appel, banaan, meloen, kiwi)
• Soms valt geroosterd brood beter. Kies wel altijd voor (fijn)volkoren en niet voor witbrood.

Bij diarree

Dezelfde adviezen als bij obstipatie zoals hierboven beschreven. Het betreft in deze situatie vaak ‘overloop diarree’ waarbij er dus eigenlijk obstipatie is, maar de dunne ontlasting er nog wel langs kan.

• Extra zout kan nodig zijn als er veel dunne ontlasting wordt verloren; neem dan een extra soep/bouillon per dag.
• Zorg dat u voldoende drinkt (minimaal 1,5 -2 liter totaal vocht per dag)

Aanvullend drinkvoeding

Om voldoende energie en eiwit te gebruiken bij een aangepaste voeding bij passageproblemen kan aanvullend drinkvoeding nodig zijn. Dit is dezelfde drinkvoeding die ook na de operatie wordt aangeboden. Meer informatie leest u hierover bij ‘voedingsadviezen na de darmoperatie’. Hierbij is een verwijzing naar de diëtist van belang.

• Na de operatie mag u al snel weer gaan eten. De eerste dagen in het ziekenhuis krijgt u, verdeeld over de dag, aanvullend een energie- en eiwitverrijkte drinkvoeding aangeboden. Dit past in het ERAS programma, wat snel herstel bevordert. Drinkvoeding is een vloeibare medische voeding die u
  kant-en-klaar kunt drinken. Het bevat in een klein volume veel energie, eiwitten, vetten, koolhydraten, vitamines en mineralen. Het is aan te raden dit met kleine slokjes rustig te drinken, omdat dit zwaar kan vallen net na de operatie.
• Er zijn diverse merken, soorten en smaken. Soms wordt aangeraden thuis nog kortdurend met de aanvullende drinkvoeding door te gaan. Dit wordt met de diëtist besproken.
• U kunt uw voeding rustig uitbreiden, hierbij goed kauwen is van belang. Gebruik tijdelijk geen grove vezels zoals rauwkost, pitten, schillen, vellen. Ook moeilijk verteerbare voeding als taai vlees wordt nu afgeraden. Fijne vezels zoals in (fijn)volkorenbrood en zacht fruit worden juist wel aangeraden te gebruiken, evenals voldoende drinken (1,5 liter per dag).
• Wanneer de ontlasting goed op gang is dan kunt u weer grovere vezels gebruiken.
• Tot twee weken na de operatie is extra eiwit in de voeding aan te raden voor sneller herstel (zie algemene adviezen voor extra eiwit).
• In onderstaande video wordt de relatie tussen voeding en spiermassa snel duidelijk.

Wanneer u meer wilt weten over uw voeding en/of dieet, dan kunt u bij de diëtist terecht. U kunt hierover bellen en eventueel een afspraak maken voor de polikliniek Diëtetiek via telefoonnummer: (079) 346 25 82 op werkdagen tussen 8.30 en 10.00 uur.